Initiatiefrecht na de lokale verkiezingen van 13 oktober

Gepubliceerd op donderdag 24 oktober 2024
Na de lokale verkiezingen krijgt de stemmenkampioen van de grootste lijst het initiatiefrecht om een meerderheid te vormen.

Update 24 oktober 2024 

Einde van het initiatiefrecht
Het initiatiefrecht is geëindigd in Aarschot. Na de lokale verkiezingen kreeg de stemmenkampioen van de grootste lijst het initiatiefrecht om een meerderheid te vormen.

In ons geval was mevrouw Gwendolyn Rutten de houder van dit recht. Ze heeft een meerderheid gevormd door de indiening van een gezamenlijke akte van voordracht voor de schepenen. Daardoor eindigt het initiatiefrecht in onze stad.

Wie krijgt het initiatiefrecht?

De kandidaat die op de grootste lijst de meeste stemmen heeft behaald, heeft het initiatiefrecht. Als twee (of meer) kandidaten even veel naamstemmen behaalden, komt het initiatiefrecht toe aan de verkozene die het hoogst gerangschikt stond op de lijst. De grootte van de lijst wordt bepaald door het aantal geldige stemmen, ook wel 'stemcijfer' genoemd, zoals vastgelegd in het proces-verbaal van het gemeentelijk hoofdbureau. De resultaten van de verkiezingen zullen beschikbaar zijn op Vlaanderenkiest.be

De initiatiefrechthouder moet binnen een periode van 14 dagen een coalitie vormen door een gezamenlijke akte van voordracht van schepenen in te dienen. Als hij of zij daar niet in slaagt, gaat het initiatiefrecht over op de verkozene met de meeste naamstemmen van de tweede grootste lijst en zo verder.

Einde van het initiatiefrecht

Het initiatiefrecht neemt een einde:

  • als de initiatiefrechthouder een gezamenlijke akte van voordracht voor de schepenen indient en zo een meerderheid vormt. 
  • als elke mogelijke initiatiefrechthouder het recht heeft uitgeput.
  • uiterlijk op de derde dag vóór de installatievergadering van de gemeenteraad.

Het initiatiefrecht overdragen

Je krijgt het initiatiefrecht niet voor eeuwig. Het recht wordt overgedragen als:

  • de initiatiefrechthouder geen gezamenlijke akte van voordracht voor de schepenen heeft ingediend binnen de 14 dagen. 
  • de initiatiefrechthouder via een verklaring van afstand aangeeft dat hij of zij afziet van het recht.

Dan gaat het initiatiefrecht over naar de tweede (daarna: derde, vierde, enzovoort) grootste lijst en gaat de volgende periode van 14 dagen in. Die periode start op de dag na de bovenvermelde situaties. 

Als de laatste dag van de periode van 14 dagen een zaterdag, zondag, wettelijke of decretale feestdag is, dan wordt de periode verlengd tot de eerstvolgende werkdag.

Voorbeeld: Het proces-verbaal van de verkiezingen is gedagtekend op 13 oktober 2024. Het initiatiefrecht start op maandag 14 oktober 2024. De laatste dag van de periode van 14 dagen is zondag 27 oktober 2024. Het initiatiefrecht wordt in dit geval verlengd tot en met maandag 28 oktober 2024.

Initiatiefrecht niet naleven heeft grote gevolgen

De indiening van de gezamenlijke akte van voordracht voor de schepenen moet met respect voor het initiatiefrecht gebeuren. Dat is alleen het geval als de akte is ingediend door de initiatiefrechthouder in de periode waarbinnen hij of zij het initiatiefrecht had.

Een gezamenlijke akte indienen die het initiatiefrecht niet respecteert, heeft grote gevolgen:

  • De ingediende akte is niet wettelijk. 
  • De verkozenen die de akte ondertekenden, kunnen geen uitvoerend mandaat meer opnemen of waarnemen tijdens de volledige bestuursperiode. Zij kunnen de gemeente ook niet meer vertegenwoordigen.

Voorbeeld: Op de avond van de verkiezingen mag nog geen gezamenlijke akte van voordracht worden ondertekend of ingediend. Op dat moment heeft nog geen enkele van de lijsten het initiatiefrecht. Het is evenmin toegestaan dat verkozenen een akte van voordracht ondertekenen op een moment dat het initiatiefrecht niet behoort tot een verkozene van een van de ondertekende lijsten.

Meer weten? 

Surf voor meer info naar de webpagina van Vlaanderen over het initiatiefrecht. Of stuur een mailtje naar het secretariaat van stad Aarschot.